Przemiany hormonalne w cyklu miesiączkowym

Od wieku dojrzewania, aż do wygaśnięcia płodności organizm kobiety podlega nieustannym cyklicznym zmianom. W ciele kobiety tyka biologiczny zegar, wciąż od nowa odmierzający czas kolejnych cykli miesiączkowych. Zegar ten jest regulowany przez układ hormonalny kobiety, pracujący na zasadzie sprzężenia zwrotnego. W skład tego układu wchodzą:

• podwzgórze mózgu,
• przedni płat przysadki mózgowej,
• jajniki.

Podwzgórze mózgu pełni rolę decydenta i strażnika. Samo jest wrażliwe na informacje zarówno zewnętrzne, jak światło, stres, samopoczucie, jak i wewnętrzne – reaguje na hormony wydzielane przez jajniki. Dzięki tej koordynacji, podwzgórze wpływa na pracę przysadki, wysyłając w jej kierunku sygnały neurohormonalne (GnRH), pobudzające lub hamujące wytwarzanie hormonów przez przysadkę.

Na początku cyklu, rozpoczynającego się w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego, gdy mamy niski poziom hormonów jajnikowych, przysadka pobudzona przez podwzgórze, wydziela hormon stymulujący jajniki, zwany folitropiną (FSH). Na ten sygnał w jajniku zaczyna dojrzewać jeden z pęcherzyków wraz z ukrytą wewnątrz komórką jajową. Pęcherzyk ten jest gruczołem wydzielania wewnętrznego wydzielającym m.in. hormony zwane estrogenami. Hormony te poprzez krwioobieg oddziaływują na organizm kobiety, docierając także do podwzgórza mózgu oraz przysadki.

Wysoki poziom estrogenów stymuluje wyrzut nagromadzonego w przysadce hormonu o nazwie lutropina (LH), którego zadaniem jest doprowadzenie do pęknięcia pęcherzyka jajnikowego i uwolnienia dojrzałej już komórki jajowej, czyli wywołanie jajeczkowania (owulacji).

W miejscu pękniętego pęcherzyka pod wpływem LH powstaje gruczoł przejściowy, tzw. ciałko żółte.

Ciałko żółte wytwarza progesteron, hormon który m.in. powstrzymuje proces dojrzewania innych komórek jajowych, a także, poprzez informacje wysyłane do podwzgórza mózgu, wydzielanie hormonów przysadki mózgowej. Ciałko żółte działa ok. dwa tygodnie, po czym zanika, przechodząc w tzw. ciałko białawe. Poziom progesteronu opada, co jest sygnałem dla podwzgórza mózgu do rozpoczęcia nowego cyklu.